چرا باباپنجعلی الگوی مناسبی برای سالمندی نیست؟
حقوق و قضا: مشاور عالی سازمان بهزیستی در امور سالمندان، با انتقاد از دید کلیشه ای و ناصحیح جامعه نسبت به سالمندی، تاکید کرد که دوران سالمندی الزاماً مترادف با ناتوانی و بیماری نیست و سالمندان می توانند بازهم فعال، یادگیرنده و مؤثر باشند؛ موضوعی که نیازمند بازبینی فرهنگی، آموزشی و رسانه ای در کشور است.
دکتر احمد دلبری در گفت و گو با ایسنا، با اشاره به این که تصویر ذهنی رایج از سالمندی با ناتوانی گره خورده است، اظهار داشت: قسمتی از جامعه ـ شامل جوانان، میانسالان و حتی خود سالمندان ـ این تصور اشتباه را دارند که سالمندی برابر با ناتوانی، بیماری، از کارافتادگی و سرباری است. این دیدگاه عمدتا بر پایه تجربه های شخصی محدود از چند سالمند بیمار در اطراف فرد شکل می گیرد و سپس به اشتباه به کل سالمندان جامعه تعمیم داده می شود.
وی با اعلان اینکه کلیشه های سنتی رایج ریشه در ساختار فرهنگی، اجتماعی و رسانه ای جوامع دارند، اظهار داشت: این مسئله فقط مختص ایران نیست. بر اساس گزارش سال ۲۰۲۱، بالاتر از ۶۰ درصد تصاویر رسانه های جهانی از سالمندان، بازنمایی ناتوانی، انزوا یا وابستگی است؛ در صورتیکه واقعیت بسیار متفاوت تر است.
دلبری اضافه کرد: واژه «سالمند» از ترکیب «سال» و «مند» تشکیل شده است. در زبان فارسی، «مند» به طور معمول به مفهوم برخوردار بودن از خاصیت واژه قبل از خود است؛ بدین سبب «سالمند» می تواند به مفهوم فردی باشد که به سالیان زندگی دست یافته، حیات طولانی دارد و از سلامت نسبی برخوردار بوده که به این سن رسیده است. در ایران، بالاتر از ۷ هزار نفر بالای ۱۰۰ سال سن دارند؛ این ها نه فقط زنده مانده اند، بلکه خیلی از آنها از کیفیت زندگی خوبی نیز برخوردار می باشند.
تنها حدود ۱۲ درصد سالمندان ممکنست گرفتار آلزایمر شوند
وی با اشاره به برخی باورهای غلط رایج اظهار داشت: در بدترین حالت ممکن، تنها حدود ۱۲ درصد سالمندان ممکنست گرفتار بیماری آلزایمر شوند؛ یعنی نزدیک به ۹۰ درصد از سالمندان، هیچگاه این بیماری را تجربه نمی کنند. در خیلی از کشورهای توسعه یافته، افراد از حدود دو سال پیش از بازنشستگی، وارد دوره های آموزشی برای آمادگی روانی، اجتماعی، اقتصادی و سلامت دوران سالمندی می شوند اما در کشور ما، افراد بلا فاصله بعد از بازنشستگی خانه نشین می شوند و همین انزوا و غفلت، آنها را در معرض لطمه های بیشتر قرار می دهد.
انتقاد از نمایش کلیشه ای سالمندان در تلویزیون
مشاور عالی سازمان بهزیستی در امور سالمندان در ادامه با انتقاد از بازنمایی رسانه ای کلیشه ای از سالمندان در آثار تلویزیونی، اظهار داشت: بطور مثال در سریال پایتخت یک و دو، کاراکتر باباپنجعلی به عنوان سالمندی با آلزایمر معرفی گردید. فارغ از نیت طنزآمیز سازندگان، این تصویر ذهنی ناصحیح در مخاطب تقویت شد که سالمندان بطور کلی گرفتار زوال عقل اند، در صورتیکه این مسئله فقط بخش کوچکی از جمعیت سالمند را دربرمی گیرد.
وی با تأکید بر نقش حیاتی سالمندان در خانواده و جامعه اظهار داشت: سالمند ستون خانواده است، نه باری بر دوش آن. خیلی از جملاتی که به سالمندان گفته می شود – مانند "این کارها برای جوان هاست" یا "شما دیگر یاد نمی گیرید"، ریشه در باورهای سنتی محدودکننده دارد. این در حالیست که انسان موجودی یادگیرنده در تمام طول عمر است. گیرایی ممکنست در سنین بالا متفاوت باشد، اما یادگیری و رشد، هیچگاه متوقف نمی شود.
دوران سالمندی می تواند دوره شکوفایی ذهن و تجربه باشد
رییس انجمن علمی طب سالمندی ایران با استناد به داده های جهانی اظهار داشت: بر طبق برخی بررسی ها، بالاتر از ۷۰ درصد جوایز نوبل توسط افراد بالای ۶۰ سال دریافت شده اند؛ این مساله تأکیدی است بر اینکه دوران سالمندی می تواند دوره شکوفایی ذهن و تجربه نیز باشد.
دلبری با اشاره به شکاف میان سن بازنشستگی و امید به زندگی در کشور اظهار داشت: میانگین سن بازنشستگی در ایران حدود ۵۲ سال و امید به زندگی حدود ۷۵ سال است؛ یعنی حدودا یک سوم عمر افراد به دوران بعد از بازنشستگی اختصاص دارد. اگر برای این بازه مهم برنامه ریزی نشود، هم فرد و هم جامعه لطمه می بیند.
وی تاکید کرد: بااینکه درجاتی از افت جسمی در دوران سالمندی طبیعی است، اما سلامت فقط جسم نیست. ابعاد روانی، اجتماعی و معنوی سلامت در دوران سالمندی حتی می توانند ارتقاء یابند. مطابق مدل علمی نشاط روانی، نمودار شادی در انسان حالت U دارد؛ یعنی در کودکی در اوج است، در میانسالی افت می کند، و مجدداً در سالمندی بهبود می یابد.
تنها حدود ۲۰ درصد سالمندان با محدودیت در کارهای روزمره مواجه اند
افرادی که نگاه منفی به سالمندی دارند، ۷.۵ سال کمتر عمر می کنند
مشاور عالی سازمان بهزیستی در امور سالمندان اشاره کرد: متاسفانه هنوز در ایران، عصا نماد سالمندی تلقی می شود، در صورتیکه تجربه، دانش و خرد باید نماد سالمندی باشند. طبق آمار، تنها حدود ۲۰ درصد سالمندان با محدودیت در کارهای روزمره مواجه اند.
دلبری اضافه کرد: مطالعات دانشگاه Yale نشان داده که افرادی که نگاه منفی به سالمندی دارند، به طور متوسط ۷.۵ سال کمتر عمر می کنند. بدین سبب نوع نگرش ما، مستقیماً بر کیفیت و طول عمر تأثیر دارد.
زیرساخت های ضروری جهت پشتیبانی از سالمندان فراهم نیست
او در آخر، با اشاره به تهدید فزاینده ی انزوا در دوران سالمندی اظهار داشت: سالمندی از رگ گردن به ما نزدیک تر است. سالمندان امروز کشور، شریف ترین نسل این سرزمین اند اما متاسفانه زیرساخت های ضروری جهت پشتیبانی از آنان فراهم نیست. هنوز جای شبکه سالمندی، سازمان ملی سالمندان، و خیلی از برنامه های ساختاریافته در این زمینه خالی است. در صورتیکه طبق پیش بینی ها، ایران تا سالیان ۱۴۱۰ و ۱۴۲۰ به طرف یکی از پرشتاب ترین روندهای سالمندی در جهان پیش خواهد رفت.
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب