در یك مطالعه مورد بررسی قرار گرفت
مشكلات زنان ازدواج كرده با اتباع خارجی افغان و عراقی
نتایج یك بررسی جامعه شناختی نشان داد كه آگاهی نداشتن از عواقب ازدواج با شهروندان خارجی و فقر و محرومیت از مهم ترین دلیلهای ازدواج دختران ایرانی با اتباع افغان و عراقی است.
به گزارش حقوق و قضا به نقل از ایسنا، در سال های متمادی، مهاجرانی از مرزهای شرقی و غربی وارد ایران شده اند و به دلیلهای گوناگون با دختران ایرانی ازدواج کرده اند. سال ها زنان ایرانی ازدواج کرده با اتباع خارجی وضعیت حقوقی و قانونی مشخصی نداشته اند و اخیرا شرایطی درباب ستاندن شناسنامه فرزندان مادران ایرانی دارای همسر خارجی به وجود آمده است.
طبق ماده ۱۰۶۰ قانون مدنی، «ازدواج زن ایرانی با تبعه خارجی حتی در مواردی هم که منع قانونی ندارد، موکول به اجازه مخصوص از جانب دولت است» و هر زن ایرانی برای ازدواج با مرد بیگانه نیاز به اجازه از دولت دارد.
این نوع ازدواج در موارد بسیاری، زنان ایرانی و فرزندان آنها را با مشکلات زیادی مواجه کرده است. باتوجه به سیاست بازگشت پناهندگان به کشور خود، این زنان در صورت همراهی با شوهر و رفتن به مقصد آنها وضعیت حقوقی روشنی نخواهند داشت و با ماندن در ایران و ترک از طرف شوهرانشان ممکنست با مشکلات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و حقوقی بسیاری روبه رو شوند.
باتوجه به مسائل گفته شده، پژوهشگران علوم اجتماعی دانشگاه الزهرا در مطالعه ای روایت زنان ایرانی که با اتباع خارجی افغان و عراقی ازدواج کرده اند را مورد تحلیل جامعه شناختی قرار دادند.
منصوره اعظم آزاده و خدیجه مظفری، پژوهشگرانی بودند که در این مطالعه مشارکت داشتند.
این پژوهش به صورت کیفی انجام شد و پژوهشگران جهت بررسی مسئله طرد اجتماعی در این زنان، از روش مصاحبه عمیق استفاده کردند. ۳۵ زن ایرانی ازدواج کرده با تبعه عراقی و ۲۱ زن ۲۳ تا ۶۶ ساله ازدواج کرده با تبعه افغان ساکن شهرستان نیشابور، در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفتند. موضوع اصلی مطرح شده در این مصاحبه ها چگونگی تصمیم و شکل گیری ازدواج این افراد و تفسیر و برداشت آنها از این زندگی زناشویی و نتایج آن بود.
دلایل ازدواج زنان با اتباع خارجی
یافته های به دست آمده از این پژوهش حاکی از تاثیر زندگی قبل از ازدواج این زنان بر نوع ازدواج آنان است. باتوجه به روایت های استخراج شده از مصاحبه ها، فقر در خانواده، زندگی در خانواده پر جمعیت، مشکلات خانوادگی، بالارفتن سن و نداشتن خواستگار مناسب، ازدواج ناموفق قبلی و فریب خوردن به سبب موقعیت لشکری همسر (تبعه عراقی) و بی اطلاعی از خارجی بودن همسر (تبعه افغان) و بی اطلاعی از عواقب ازدواج با تبعه خارج دلیلهای ازدواج این زنان با اتباع خارجی بوده است.
بگفته پژوهشگران این مطالعه، بعضی از اتباع عراقی در ایران جزو سپاه بدر بودند که بعد از صلح با ایران، در کنار رزمندگان ایرانی به جنگ با عراق پرداختند و بعد از اتمام جنگ تحمیلی در سپاه پاسداران ایران مشغول به کار شدند.
برمبنای مصاحبه ها، آگاه نبودن از عواقب ازدواج با شهروندان خارجی، فقر و محرومیت، از مهم ترین دلیلهای این گونه ازدواج ها است.
پیامدهای این نوع ازدواج
باتوجه به نتایج این مطالعه، احساس حقارت و کوچکی در مقابل دیگر افراد جامعه همچون پیامدهایی است که ازدواج با اتباع افغان و عراقی برای زنان داشته است. این زنان به مواردی مثل تمسخر خود و فرزندانشان، سرزنش، غریبه انگاری، فقر و داغ ناشی از آن و برچسب خوردن اشاره کرده اند.
باتوجه به یافته های به دست آمده از مصاحبه ها زنان ازدواج کرده با اتباع عراقی به سبب موقعیت خاص همسرانشان و انتقال آنها به عراق، با حوادثی در کشور همسر مواجه گشتند که وضعیت زندگی آنان را وخیم تر و طرد ناشی از آنرا شدیدتر می کند.
مواردی که در مصاحبه ها به آنها اشاره شده: زندگی با هوو، رفتار بد خانواده همسر، تغییر رفتار همسر در موطن خود، ضرب و شتم از طرف همسر و ناامنی در کشور همسر است.
زنان ازدواج کرده با اتباع افغان نیز به سبب تردد کمتر همسرشان به کشور خود، به جز تغییر رفتار در موطن در سایر موارد با زنان گروه دیگر هم نظر و هم رای بودند. زنان ازدواج کرده با اتباع عراقی بیشتر به ناامنی و زنان ازدواج کرده با اتباع افغان بیشتر به سختی های زندگی و نتایج ناخوشایند آن در زندگی اشاره داشتند.
ایجاد حس طرد و محرومیت مضاعف
برمبنای مصاحبه های انجام شده، این زنان وضعیت خودرا نامساعدتر از گذشته می دانند و به مقوله هایی مثل ترک خانواده از طرف همسر، رها شدن در مشکلات توسط همسر و سخت بودن سرپرستی فرزندان، تباه شدگی زندگی خود و فرزندان، فقر و محرومیت مضاعف، کارکردن با وجود ناتوانی و بیماری و داشتن فرزند در کشور غریب اشاره کرده اند. در مواردی نیز مسائل ذکر شده به ترک همسر و فرار از خانه منجر گردیده است.
احساس نابرابری اجتماعی و نداشتن حقوق شهروندی
مفهوم دیگری که از مصاحبه ها برداشت شده است، احساس نابرابری همراه با خشمی است که به سبب شرایط زندگی و برخوردار نبودن از حقوق شهروندی بر زنان تحمیل می شود. احساس نابرابری اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی، رنجی است که از لابه لای گفته های این زنان قابل درک است.
یکی از مهم ترین معضلات زندگی زنان ازدواج کرده با اتباع خارجی نداشتن حق و حقوق شهروندی برای خود و خانواده آنان است. باتوجه به مصاحبه ها مواردی مانند نداشتن شناسنامه برای فرزندان و مشکلات آن، ثبت نشدن رسمی ازدواج و مشکلات آن، داشتن مشکلات مالی و ناتوانی در تهیه مدارک، نگرفتن یارانه و ثبت نام نکردن در کمیته امداد با وجود فقر؛ از مشکلات این خانواده ها است و در صحبت های این زنان به مشکلات ازدواج دختران، بیمه، تحصیل، کار و سربازی پسران نیز اشاره شده است. همین طور نداشتن شناسنامه مانع خیلی از پیشرفت های فرزندان اتباع است و به سرخوردگی آنان منجر گردیده است.
احساس طردشدگی از طرف مسئولان جامعه
همچون مواردی که از صحبت با زنان شنیده می شود، احساس طردشدگی از طرف جامعه و مسئولینی است که در بعد حقوقی به حقوق همسران ایرانی اتباع خارجی و فرزندان آنها توجه نداشته اند و قوانین لازم را پیش بینی و وضع نکرده اند. در مصاحبه ها، احساس رهاشدگی از طرف مسئولان و ناامیدی از بهبود شرایط اشاره شده است؛ اما آن چه به این احساس دامن می زند، بی توجهی و توهینی است که از طرف کارمندان اداره ها مشاهده می شود. همه مصاحبه ها به وجود تله، حصار و بن بستی از طرد و محرومیت اشاره کرده اند.
بن بست طرد و محرومیت
باتوجه به مطالب استخراج شده از مصاحبه ها، این گروه از زنان فقر، طرد و انزوای اجتماعی را از همان ابتدای کودکی و در خانه پدری تجربه کرده اند و در سال های بعد نیز این مسائل ادامه یافته و تشدید شده است. این مساله پروسه و چرخه ای از طرد را برای آنها و چه بسا وخیم تر برای فرزندانشان به دنبال داشته است. بطوریکه سایر مراحل زندگی این زنان همچون بزرگسالی، میانسالی و در بعضی موارد کهنسالی را تحت نفوذ شدید خود قرار داده و به شکل بارزی به زندگی فرزندان آنها نیز انتقال یافته است.
بگفته پژوهشگران این مطالعه، «به طور کلی زنان ازدواج کرده با اتباع افغانی، احساس حقارت بیشتری از زنان ازدواج کرده با اتباع عراقی دارند. این زنان تمسخر خود و فرزندانشان در بین دوستان و آشنایان را همچون تلخی های زندگی می دانند».
این پژوهشگران علوم اجتماعی می گویند: «این گروه از زنان به سبب فقر، جنسیت، نابرابری و طرد از زندگی اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در چرخه و تله ای از ناملایمات گرفتار شده اند و به ناچار آنرا به فرزندان خود نیز منتقل کرده اند. زندگی تحقیرشده و عاری از کرامت و حرمت و شان انسانی، حصاری از ناملایمات را برای این زنان و خانواده های آنها به وجود آورده که تنها برنامه ریزی جدی برای توان مندسازی زنان، قادر به نفوذ و رسوخ در آن خواهد بود».
نتایج این پژوهش تابستان سال جاری (۱۳۹۹)، با عنوان «تحلیل جامعه شناختی روایت زنان ایرانی ازدواج کرده با اتباع خارجی افغان و عراقی» در فصل نامه «مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران» وابسته به دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران انتشار یافته است.
منبع: حقوق و قضا
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب